- 1219 sayılı Yasa'nın 1. maddesi uyarınca hasta tedavi edebilme yetkisi yalnızca hekimlere aittir.

TABABET VE ŞUABATI SAN'ATLARININ TARZI İCRASINA DAİR KANUN yazısına ulaşmak için tıklayınız.

- Güzellik uzmanlarının hangi iş ve işlemleri yapabileceği İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte sayılmıştır.
Bu Yönetmeliğin ilgili bölümüne aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

-Bu cihazlar ile yapılan işlemler invaziv işlemler ise yalnızca hekimler tarafından yapılabilmektedir. 

Detaylı bilgiye ulaşmak için tıklayınız.

-Ekteki Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik ile “güzellik merkezi” statüsü ortadan kaldırıldı. Bu merkezler, güzellik salonuna ya da hekim istihdam etmek koşuluyla muayenehane ya da polikliniğe dönüştüler. Güzellik salonunda hekim istihdam edilse dahi hekimlik yetkisinde olan işlemlerin gerçekleştirilmesi yasaklanmış durumda. Güzellik merkezinden muayenehaneye ya da polikliniğe dönüşen yerlerde hekimler yetki alanlarına giren işlemleri yapabiliyorlar.   

Detaylı bilgiye ulaşmak için tıklayınız.

-Mezoterapi uygulamaları Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Hakkında Yönetmelik'te düzenlenmiştir. Bu Yönetmeliğin 3 numaralı ekinin 10. maddesinde mezoterapi tanımına yer verilmiş ve yine bu ekte mezoterapi uygulamalarının yalnızca sertifikalı hekimler ya da dişhekimleri tarafından uygulanabileceği belirtilmiş. Yani hekim olmayan kişilerin mezoterapi uygulamasını yapması hukuken mümkün değil. Yine bu yönetmeliğin 10. maddesinde uygulamaların ruhsatlandırılan ünitelerde yapılabileceği şeklinde düzenlenmiştir.

Yönetmeliğe ulaşmak için tıklayınız.

Detaylı bilgiye ulaşmak için tıklayınız.

Güzellik Salonlarında yalnızca tıbbi amaçlar için kullanılmayan IPL cihazları ile epilasyon yapılabilir.

Değerli üyelerimiz,

Epilasyon; IPL ve farklı lazer cihazları ile yapılmaktadır. IPL tıbbi cihazdır. IPL birçok deri hastalığında da tedavi amacıyla kullanılmaktadır. Bunun dışında da birçok lazer epilasyon cihazı daha vardır ve güzellik salonlarında izinsiz olarak kullanıImaktadır. Bakanlık ilgili yönetmelikle bu tıbbi cihazın(IPL) yalnızca belirli dalga boylarında epilasyon için kullanımına izin vermiştir.

Lazerle yapılamaz. Uygulama IPL cihazının belirli dalga boyları için sınırlanmıştır. Güzellik salonlarında; IPL tıbbi cihazını diğer dalga boylarında deri hastalıkları için kullanmak veya diğer lazer epilasyon cihazlarını (Alexandrite , Diod Nd YAG lazer) lazer epilasyon için kullanmak yasaktır. Güzellik salonlarındaki kullanım IPL’in belirli dalga boyları ile sınırlıdır.

IPL cihazları yalnızca belirli dalga boylarında yalnızca epilasyon amacı için kullanılabilir. Bu dalga boylarının kontrolu (cihazın IPL olup olmadığı ve bu cihazların dalga boylarının ölçümü) İl sağlık müdürlüğü ekiplerince yapılmak zorundadır.

Güzellik salonlarında hekim bulunabilir ancak güzellik salonu sahibi hekim olsa bile, hekimler hiçbir tıbbi işlem yapamazlar. Bu SB yönetmeliği ile yasaklanmıştır. Hekimler burada yapılan işlemleri denetlemek amacı ile bulunabilirler.

Suçun işlenmesini önlemek üzere tedbir almak, önlenemediği zaman ise suç işleyenleri kamu adına yargılamak ve cezalandırmak konusunda devletin, bir suçun gerçekleştiğinin öğrenilmesi halinde bunu yetkili makamlara bildirmek konusunda ise yurttaşların yükümlülüğü bulunmaktadır.

İhbar, sözlük anlamı itibariyle, bildirme, haber verme anlamına gelmektedir. Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 158. Ve 159. Maddelerine göre ihbar, bir suçun işlendiğinin yetkili makamlara haber verilmesi demektir (CMK m. 158, 159). İhbar, kişiler bakımından hem anayasal bir hak hem de belli suçlar yönünden veya belli kişiler bakımından bir yükümlülüktür. [1] İhbar etme yükümlülüğü olarak adlandırılan bu yükümlülük Türk Ceza Kanununda belli suçlar bakımından toplumdaki herkese veya bazı görevlerde bulunan kişilere getirilmiştir.

Bu kapsamda 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 278. Maddesinde gerçekleşmekte olan bir suçu bildirmemek tüm yurttaşlar yönünden suç olarak düzenlenmiştir. Bunu takip eden 279. Madde kamu görevlisinin suçu bildirmemesini ve nihayetinde 280. Madde de sağlık mesleği mensuplarının suçu bildirmemesini suç olarak düzenlemektedir.

Suçu bildirme yükümlülüğü kapsamında adam öldürme, ateşli silahla yaralama, müessir fiil olarak ifade edilen darp olayları, taciz, cinsel saldırı ya da cinsel istismar vakaları hekimlik uygulaması sırasında en çok rastlanan suç türleridir.

[1] Prof. Dr. Mahmut Koca, Çocuk İstismarında İhbar Yükümlülüğü, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:3 Sayı:1 Yıl 2012, s.117.

Çocuk Haklarına Dair Sözleşme'nin 19. Maddesinin 1. Fıkrası uyarınca devletlerin çocuklarınbedensel veya zihinsel saldırı, şiddet veya suiistimale, ihmal ya da ihmalkâr muameleye, ırza geçme dahil her türlü istismar ve kötü muameleye karşı korunması için; yasal, idari, toplumsal, eğitsel bütün önlemleri alma yükümlülükleri bulunmaktadır. Maddenin 2. Fıkrasında bu önlem yükümlülüğünün '...çocuklara kötü muamele olaylarının önlenmesi, belirlenmesi, bildirilmesi, yetkili makama havale edilmesi, soruşturulması, tedavisi ve izlenmesi için gerekli başkaca yöntemleri ve uygun olduğu takdirde adliyenin işe el koyması olduğu kadar durumun gereklerine göre çocuğa ve onun bakımını üstlenen kişilere, gereken desteği sağlamak amacı ile sosyal programların düzenlenmesi için etkin usulleri de içermesi' gerektiği düzenlenmiştir.

Bu kapsamda korumaya ihtiyacı olan çocuklara ilişkin alınması gereken koruyucu ve destekleyici tedbirlerin neler olduğu 3.7.2005 tarihli ve 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu'nda düzenlenmiştir.

Cinsel suçlar dışında, çocuğun aç veya susuz bırakılması, uykusuz bırakılması, zor koşullarda çalışmaya mecbur edilmesi gibi ona karşı merhamet ve şefkatle bağdaşmayacak nitelikte kötü muamelede bulunulması (TCK m. 232), bedeninde sigara söndürülmesi veya diğer ağır yaralamalarda bulunmak, günlerce bir odaya kapatmak gibi kötü muamele boyutunun ötesine geçen davranışlara maruz kalması (TCK m. 86, 94, 96, 109) çocuğun fiziksel yönden istismarını cezalandıran suç tanımlarına örnek olarak gösterilebilir. Bu durumlarda da hekimin suçu bildirim yükümlülüğü bulunduğunu hatırlatmakta fayda görmekteyiz.

Bunun dışında suç boyutuna ulaşmamış olmakla birlikte hekim meslek icrası sırasında bedensel, zihinsel, ahlaki, sosyal ve duygusal gelişimi ile kişisel güvenliği tehlikede olan ve korunması gereken bir çocukla karşılaşır ise, durumu hastane yönetimine ileterek Çocuk Koruma Kanunu'nun 6. Maddesinin 1. Fıkrasında düzenlenen “Adli ve idari merciler, kolluk görevlileri, sağlık ve eğitim kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, korunma ihtiyacı olan çocuğu Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna bildirmekle yükümlüdür”. Hükmü uyarınca durumun ilgili mercilere bildirilmesini istemelidir.

Bu türdeki bildirim yükümlülüğüne aykırı davranış TCK 279-280. Maddeleri kapsamında suçu bildirmeme suçunu değil, TCK 257. Madde kapsamında 'Görevi kötüye kullanma' suçunu oluşturabilecektir. Yine 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 58. Maddesinin gereği olarak toplum sağlığını tehdit eden bazı durumların ve bulaşıcı hastalık hallerinin yetkili makamlara bildirilmemesi de görevi kötüye kullanma suçunu oluşturmaktadır.

Hayır. Burada temel ölçüt, bir suçun işlendiği yönünde şüphe oluşturacak bulguların var olmasıdır. Hekimin yaptığı bildirimin iftira ya da suç uydurma gibi Türk Ceza Kanunu'nda suç olarak tanımlanan hallerden sayılabilmesi için hekimin ortada makul bir suç şüphesi yokken kişiye zarar verme kastıyla bildirimde bulunması ya da olmayan bir delil yaratması gibi davranışların varlığı aranmaktadır. Bu hallerin varlığı dışında, bildirilen suçun yargı mercilerince araştırılması sonucunda suçun oluşmadığı kanaatine varılarakkovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi ya da ceza davası açılması sonucu yargılanan kişinin beraat etmesi hallerinde hekimin cezai ya da hukuki sorumluluğu doğmadığı düşünülmektedir.

Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği’nin 15. maddesinde acil sağlık hizmetlerinin “ uzman tabip sorumluluğunda, acil sağlık hizmetleri konusunda eğitim görmüş, tecrübelive yeter sayıda tabibin , hemşirenin ve diğer personelin de katılımı ile bir bütün olarak yürütülecek şekilde organize” edileceği belirtilmiştir. Burada sözü edilen “uzman tabip” 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun’a ekli 1 sayılı çizelgede ayrı bir uzmanlık dalı olarak düzenlenen “Acil Tıp Uzmanı” olan tabiptir.

Aynı Yönetmeliğin 29. maddesinde ise acil sağlık hizmetlerinde istihdam edilecek personelin eğitim durumuna yönelik özel bir düzenleme yapılması ihtiyacı duyularak bu personelin alana özgü yeterli eğitimi aldıktan sonra “ tedavi ve müdahale yöntemlerine ait bilgi ve becerilerinin güncelleştirilebilmesini sağlamak amacıyla , Bakanlığın belirleyeceği bölge merkezleri ve Bakanlıkça yetkilendirilen eğitim kuruluşlarında belirlenecek sürelerde hizmet içi eğitime tabi tutulması” zorunluluğu öngörülmüştür.

Bu noktada, Dermatoloji uzmanlarına acil nöbeti yazılmasının, Anayasa’da güvence altına alınan sağlık hakkının bir unsuru niteliğinde olan ve taraf olunan İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi’nin 4.maddesinde de düzenlenen sağlık hizmetlerinin, ilgili meslekî yükümlülükler ve standartlara uygun olarak yapılması hakkının ihlali niteliğinde olduğu düşünülmektedir.

Acil nöbetiyle ilgili verilmiş yargı kararlarında da buna vurgu yapılarak, çeşitli tıpta uzmanlık dallarına verilen acil nöbeti görevleri yargı tarafından iptal edilmektedir. (Acil nöbetiyle ilgili yargı kararları için tıklayınız)

Bu anlamda acilde acil tıp uzmanlığı alanının sunduğu hizmeti sunmaya zorlanan Dermatoloji uzman hekimleri, acil nöbetine dahil edildiği tarihten itibaren 60 gün geçmiş ise idareye başvurarak bir sonraki ay acil nöbetine dahil edilmemeleri için gereken işlemlerin yapılmasını talep edebileceklerdir. Bu talebe olumsuz yanıt verilir ise 60 gün içerisinde idari yargıda dava açılabilecektir. Talep 60 gün içinde yanıtlanmaz ya da listede hekimin ismine yer verilir ise yine bunu izleyen 60 gün içerisinde dava açma hakları bulunmaktadır.

Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği’nin 42.maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde ise branş nöbeti, “Birden fazla genel cerrahi, iç hastalıkları klinikleri ve kadın hastalıkları ve doğum kliniği bulunan yataklı tedavi kurumlarında uzman ve klinik adedi göz önüne alınarak acil hizmet için kliniklere bütün personeliyle birlikte branş nöbeti tutturulabilir. Gerek görülürse ve uzman adedi yeterli bulunduğu takdirde acil vakası bulunan dallardan birer uzman, yoksa kıdemli uzmanlık eğitimi görenler de bu ekibe eklenebilir veya davet edilebilir. Branş nöbetini üstlenen klinikler, gece nöbetini ifa edecek tabip ve personel ekiplerini düzenleyerek gereği yapılmak üzere baştabipliğe verirler. Bu kliniklere gereğinde başka hizmetlerden personel takviyesi yapılabilir. Branş nöbetlerini üstlenen klinikler o dalın acillerinin yatarak tedavi hizmetlerini de ifa ederler ve bu klinik personeline başkaca nöbet hizmetleri verilmez.” Şeklinde açıklanmıştır. Görüldüğü üzere branş nöbeti tutulacak uzmanlık dalları arasında Dermotoloji uzmanlık dalı sayılmamıştır.

Acil branş nöbetine ilişkin düzenlemeler içeren Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ’in 12.maddesinin 4.fıkrasında, “Müstakil acil branş nöbetleri, öncelikle iç hastalıkları, genel cerrahi, kadın hastalıkları ve doğum, çocuk sağlığı ve hastalıkları, beyin cerrahi ile ortopedi ve travmatoloji, kardiyoloji, nöroloji, anestezi ve reanimasyon branşlarında düzenlenir. Bu branşlarla birlikte, ilave olarak, hasta yoğunluğuna göre uzman tabip sayısı yeterli olan klinisyen branşlarda müstakil acil branş nöbeti düzenlenebilir. ACİL UZMAN TABİP NÖBETİ GEREKTİRMEYEN fizik tedavi ve rehabilitasyon, cildiye gibi klinik branşlar ile biyokimya ve patoloji gibi diğer branşlardaki klinisyen olmayan uzman tabipler idari uzman tabip nöbetine dahil edilir .”Denilmektedir. Tebliğ hükmünde açıkça Dermatoloji Acil uzman tabip nöbeti gerektirmeyenbir uzmanlık dalı alarak belirtilmiş ve Dermatoloji uzmanlarının yalnızca idari uzman tabip nöbetine dahil edilebileceği düzenlenmiştir.

Dermotoloji uzmanlık dalının özelliği ve Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ’in 12. Maddesinin 4. Fıkrasında geçen '... ACİL UZMAN TABİP NÖBETİ GEREKTİRMEYEN fizik tedavi ve rehabilitasyon, cildiye gibi klinik branşlar ile biyokimya ve patoloji gibi diğer branşlardaki klinisyen olmayan uzman tabipler idari uzman tabip nöbetine dahil edilir .” İfadesi göz önüne alındığında bu uzmanlık dalında acil branş nöbeti düzenlenmesinin hukuka uygunluk taşımadığı kanısındayız.

Yine acil branş nöbeti tutmaya zorlanan Dermatoloji uzman hekimleri, bu nöbete dahil edildikleri tarihten itibaren 60 gün geçmiş ise idareye başvurarak bir sonraki ay acil nöbetine dahil edilmemeleri için gereken işlemlerin yapılmasını talep edebileceklerdir. Bu talebe olumsuz yanıt verilir ise 60 gün içerisinde idari yargıda dava açılabilecektir. Talep 60 gün içinde yanıtlanmaz ya da listede hekimin ismine yer verilir ise yine 60 gün içerisinde dava açma hakları bulunmaktadır.

Mavi kod uygulaması ilk olarak, 29 Nisan 2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Sağlık Bakanlığınca yayımlanan Sağlık Kurum Ve Kuruluşlarında Hasta Ve Çalışan Güvenliğini Sağlanması Ve Korunmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ hükümleri ile getirilmiş bir uygulamadır. Tebliğ'in 16. Maddede, temel yaşam fonksiyonları (solunum, dolaşım) risk altında olan veya durmuş bulunan bireylere gerekli müdahalelerin yani CardioPulmonerResusitasyon (CPR)’ un yapılabilmesi için “mavi kod” uygulamasının gerçekleştirileceği, bu amaçla tabip, hemşire, anestezi teknisyeni, hizmetli ve güvenlik görevlisinden oluşan bir ekip kurulacağı, mavi kod hizmetinin mesai içi ve mesai sonrası olmak üzere iki ekip tarafından yerine getirileceği, mesai saatlerinde anestezi, kardiyoloji, nöroloji, göğüs hastalıkları, dâhiliye, genel cerrahi uzmanlarından biri veya bu branşların bulunmadığı yerlerde, idare tarafından görevlendirilen bir hekimin ekip lideri olarak görev yapacağı düzenlenmiştir.

Ancak hasta ve çalışan güvenliğine yönelik önlemler daha sonra 06 Nisan 2011 gün ve 27897 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına Dair Yönetmelik ile düzenlenmiş ve aynı konudaki tebliğ yürürlükten kaldırılmıştır. Bu Yönetmelik'te konuya ilişkin ayrıntılı bir düzenleme yapılmamış ve sadece sağlık kuruluşlarında mavi kod uygulamasının yapılması gerektiği belirtilmekle yetinilmiştir. Daha sonra bu Yönetmelik de06.08.2013 tarihli ve 28730 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Sağlık Hizmeti Kalitesinin Geliştirilmesi Ve Değerlendirilmesine Dair Yönetmelik ile yürürlükten kaldırılmış ve yeni yönetmelikte mavi kod uygulamasına yönelik bir düzenlemeye yer verilmemiştir.

Ancak halen bazı kurumlarda bu nöbet türünün uygulandığı bilinmekte olup, nitelik itibariyle bir acil sağlık hizmeti niteliğinde olan mavi kod uygulamasının acil tıp uzmanlarının ya da bu konuda özel eğitim almış sertifikalı hekimlerinin görevlendirilmesinin, Dermatoloji gibi diğer branşların ise bu uygulamaya konsültan hekim olarak gerektiğinde dahil edilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun 1.7.2016 tarihli Diod Lazerler hakkındaki görüşünde “ Avrupa Parlamentosu tarafından medikal cihaz ve in-vitro tanı cihazları için yapılacak yeni düzenlemede, 90/385/EEC (AIMDD) ve 93/42/EEC (MDD) Direktiflerinin birleştirilmesi öngörülmüştür. Mevcut Tıbbı Cihaz Yönetmeliği`nde kapsam dışı olarak kabul edilen bazı ürünlerin (ör: düzeltici olmayan kontakt lensler, estetik amaçlı implantlar, dermal dolgular, liposuction ekipmanlar, insan vücudu üzerinde kullanım amaçlı invaziv lazer ekipmanı, yoğun atımlı hafif ekipman) yeniden düzenlenmesi planlanan Tıbbi Cihaz Yönetmeliği`nde, tıbbi cihaz olarak değerlendirilmesi üzerine çalışmalarına devam edildiği bilinmektedir. Bahsi geçen yeni düzenlemenin 2016 yılı sonuna kadar Avrupa Parlamentosunda kabul edilmesi beklenmektedir. Sonuç olarak AB tarafından çalışmaları devam eden mevzuat yürürlüğe girene kadar yürürlükte olan mevzuat çerçevesinde değerlendirme yapılması zorunluluğundan dolayı, üreticisi tarafından özellikle bir hastalığın teşhis veya tedavisinde kullanımı öngörülmeyen, sadece epilasyon/depilasyon amacıyla üretilen, kozmetik amaçlı olarak güzellik merkezleri ve benzeri yerlerde yine bu amaç için kullanılan cihazların Tıbbi Cihaz Yönetmelikleri kapsamında değerlendirilemeyeceği hususunda karar verilmiştir . Bu doğrultuda üretici tarafından özellikle bir hastalığın teşhis ve tedavisinde kullanımı öngörülmeyen ve sadece epilasyon/depilasyon amaçlı üretilen DiodLaser Cihazlarının Tıbbi Cihaz Yönetmelikleri kapsamında değerlendirilemeyeceği ” belirtilmiştir.

Yapılan incelemede görüş yazısında değinilen Avrupa Parlamentosu’nun çalışmalarının tamamlanmadığı görülmüştür. Bununla birlikte söz konusu cihazı satan kimi firmaların yayınladığı sertifikalar incelendiğinde Tıbbi Cihazlara ilişkin 93/42/EEC direktif kapsamında cihazların sertifikalandırıldığı görülmektedir.

Söz konusu cihazların tıbbi cihaz kapsamında olduğu düşünüldüğünde, tıbbi cihaz ile yapılacak müdahaleler “tıbbi” nitelikte olduğundan, kişilerin vücut bütünlüğüne müdahale içerdiğinden 1219 sayılı Yasa’nın 1. maddesi uyarınca hasta tedavi etme yetkisi yalnızca hekimlere verildiğinden söz konusu cihazın hekim dışında kişilerce kullanılamayacağı düşünülmektedir.

Anılan cihazların tıbbi cihaz olmadığına ilişkin Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu yazısı da hekim olmayan kişilere söz konusu cihazla uygulama yapma olanağı tanımamaktadır. Çünkü Derneğimiz tarafından IPL cihazlarının hekim olmayan kişilerce kullanılmasına yönelik açılan davalarda Danıştay tarafından yalnızca kullanılan cihazın tıbbi cihaz olup olmaması üzerinden değil bu cihazın tıbbi açıdan kim tarafından kullanılmasının gerektiği konusunda uzman görüşüne bakılmıştır. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu yazısında herhangi bir kullanıcı belirtilmediği gibi bu yazının yanlış anlaşılmalara neden olduğundan bahisle yapılan başvuru üzerine verilen yanıtta da kullanıcılara yönelik bir değerlendirme yapılmadığının altı çizilmiştir.

Bilimsel çalışmalarda da diod lazerlerin, estetik ve kozmetik dermatolojide çok uzun sürelerdir öncelikle epilasyon başta olmak üzere birçok deri hastalığında kullanıldığı, lazer epilasyon dışında kullanım alanları dermatolojik hastalıklar ve kozmetik uygulamalar olacağı için bu işlemlerin uzman hekim kontrolünde yapılması tıbbi gereklilik olması yanında oluşabilecek komplikasyonların kontrol ve tedavileri için de zorunlu olduğu ve bu cihazlar ile yapılan bu işlemlerin tıbbi işlemler olduğu belirtilmiştir.

Sonuç olarak söz konusu cihazlar ile yapılan işlemler tıbbi müdahale niteliğinde olduğundan yalnızca hekimler tarafından kullanılmalıdır.

Bu soruya ilişkin açıklamalarımıza geçmeden, uzun bir sürece dayanan bu sorunla ilgili Sağlık Bakanlığı uygulamalarına ve alınan yargı kararlarına değinmekte yarar görüyoruz.İlk olarak Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan 31.12.2008 gün ve 49395 sayılı Genelge'de de yer verilmiştir. Genelgede sadece epilasyon amacıyla kullanılan IPL cihazlarının bulunduğu ileri sürülerek güzellik uzmanlarının eğitim almak koşuluyla anılan cihazlar ile foto epilasyon uygulamalarını yapabilecekleri belirtilmiştir.

Derneğimiz tarafından söz konusu Genelgenin iptali istemiyle açılan davada Danıştay 15. Dairesi E.2013/2787, K.2013/10563 sayılı kararla işlemin iptaline karar vermiştir. Kararın gerekçesinde; “ IPL cihazlarının klasik anlamdaki epilasyon cihazı gibi üretilip üretilemediği, bu nitelikte üretilen cihazın Tıbbi Cihaz Yönetmeliği kapsamı dışında kalıp kalmayacağı,cihazın yoğunlaştırılmış ışık enerjisi vermesi nedeniyle konunun uzmanı doktor tarafından kullanılmasının zorunluluk arz edip etmeyeceği, bu cihazların uzman doktorlar dışındaki diğer kişiler tarafından kullanılmasının sağlık açısından bir tehdit oluşturup oluşturmayacağı, bu cihazlarla yapılan işlemlerin tıbbi müdahale olup olmadığı hususlarının tıbben ve bilimsel olarak belirlenmesi gerektiği açıktır. ...cihazın niteliği de araştırılmak suretiyle uzman hekim olmayan kişilerce kullanılmasının tıbben ve bilimsel olarak sakıncalı olup olmadığı belirlenmeden yeterli araştırma ve inceleme yapılmadan yürürlüğe konulmasının ” hukuka aykırı olduğu ifade edilmiştir.Söz konusu karar İdari Dava Daireleri Kurulu tarafından da onanmıştır.

Danıştay 15. Dairesi’nin yukarıda değinilen kararındaki hukuka aykırılıklar giderilmeksizin 06.12.2012 gün ve 28489 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik yayımlanarak aynı içerikteki düzenlemeler yeniden kurallaştırılmıştır. Bu Yönetmelik değişikliği ile yine güzellik salonlarında güzellik uzmanlarınca IPL cihazı ile işlem yapma yetkisi tanınmış, foto epilasyon işlemini gerçekleştirecek güzellik uzmanlarının ise Milli Eğitim Bakanlığına bağlı veya bu Bakanlığın yetkilendirdiği okul veya kurslardan transkriptli foto epilasyon diploması veya kurs bitirme belgesine sahip olmaları gerektiği belirtilmiş, cihazların teknik özelliklerinin il sağlık müdürlüklerine bildirileceği, Müdürlük tarafından da her yılın Aralık ayında cihazların denetleneceği düzenlenmiştir.

Anılan Yönetmelik değişikliğine karşı da Derneğimiz tarafından yargı yoluna başvurulmuştur. Danıştay 17. Dairesi’nin E.2015/12196, K.2016/440 sayılı ve 28.1.2016 günlü kararıyla işlemin iptaline karar verilmiştir. Kararın gerekçesinde; “ IPL cihazlarının tedavi amaçlı üretilenleri ile epilasyon amaçlı üretilenleri arasında teknik özellik yönünden bir fark olmadığının tespit edilmesi; söz konusu cihazlarla yapılacak uygulamaların yara, yanık gibi kalıcı komplikasyonlara sebep olabileceği ve sorumluluğun hekimlerce üstlenilmesini haklı kılacak bilimsel görüşler karşısında; yalnız hekimlerce tanı ve tedavi hizmetlerinde kullanılması söz konusu olan IPL cihazlarıyla bu konuda yeterliliği şüpheli olan güzellik uzmanlarına yetki tanınmasına ilişkin düzenlemede hukuka uyarlık görülmemiştir ” denilmiştir.Davalı idarelerin bu karara karşı yaptığı temyiz istemi de İdari Dava Daireleri Kurulu tarafından reddedilerek karar onanmıştır.

Ancak Anayasa’nın 138. maddesi ile 2577 sayılı Yasa’nın 28. maddesinde düzenlenen yargı kararlarına uyma ve kararları uygulama zorunluluğu olan Sağlık Bakanlığı bu kez 30.3.2017 gün ve 30023 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1 ve 2. Maddeleri ile güzellik salonlarında foto epilasyon cihazları (IPL – Intensepulsedlight) bulundurulmasına, kullanılmasına ve böylece insan vücuduna güzellik uzmanları tarafından tıbbi müdahale niteliğinde olan müdahaleleri yapmalarına olanak sağlamıştır.

Bu Yönetmelik'in ilgili hükümlerine de Derneğimizce 29.5.2017 tarihinde dava açılmış olup, başlangıç aşamasında olan davada henüz bir gelişme olmamıştır. Ancak daha önceki yıllarda Danıştay tarafından verilen kararlar göz önüne alındığında güzellik salonlarında foto epilasyon cihazları (IPL – Intensepulsedlight) bulundurulmasının ve kullanılmasının alana ilişkin mevzuata, Yargı kararlarına ve bilimsel gereklere açıkça aykırı olduğu açıktır. Davadaki gelişmelerle ilgili üyelerimiz bilgilendirilecektir.

Botox ve Dolgu işlemleri, Dermatoloji ve Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Uzmanları tarafından ancak ve ancak uzmanlık eğitimi sonucu yapılabilen girişimsel tıbbi işlemlerdir. Yüz, vücut derisi ve doku üzerinde yapılan girişimsel işlemlerden tıbbi olarak kabul görenlerin öncelikle zarar vermeme ve yararlı olma ilkesi uyarınca alana ilişkin mevzuatta öngörülen eğitimi alan yetkili kişiler tarafından yapılması zorunludur.

Anayasanın 17. Maddesi uyarınca kişilerin vücut bütünlüğüne müdahale hukuka aykırı olup hukuka uygunluk hallerinin sayıldığı sınırlı nedenlerden biri de tıbbi nedenlerdir. Tıbbi nedenlerle de olsa vücut bütünlüğüne yönelik müdahalenin kapsam ve sınırları ile bu müdahaleyi yapmaya yetkili kişilerin kim olduğu 1219 sayılı Tababet ve ŞuabatıSan'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun ve ona bağlı mevzuatta düzenlenmiştir.

Anılan Kanunun 1. ve 2. maddelerine göre, Türkiye Cumhuriyeti’nde tıbbi uygulamada bulunabilmek ve her hangi surette olursa olsun hasta tedavi edebilmek için, Tıp Fakültesi diplomasına sahip olmak gerekmektedir. Tıbbın daha özel bir uzmanlık bilgisini gerektiren alanlarında faaliyet gösterebilmek ve bir tıpta uzmanlık alanında uzman unvanını kullanabilmek için ise, Yasa’nın 8. maddesine göre, yöntemine uygun olarak alınmış bir tıpta uzmanlık belgesinin varlığı ön şarttır. Yasanın 10. Maddesine göre 8. Madde sözü edilen uzmanlık belgesini yine kanunda öngörülen yönteme göre gerekli eğitimi görerek almamış olan hekimlerin alandaki uzmanlık yetkilerini, unvanlarını veya gerçeğe uygun olmayan herhangi bir sıfatı herhangi bir şekil ve surette ilan etmeleri yasaklanmıştır. Aynı kanunun 26. Maddesi uyarınca 1219 sayılı yasanın düzenlemelerine uygun olarak sanat icrası yetkisi olmayan hekimin sanat icra etmesi yasaklanmıştır. Yine aynı Kanunun 27. Maddesinde 10. Maddede belirtilen uzmanlık eğitimi almadığı halde uzmanlık yetkisi veya unvan ile ya da gerçeğe uygun olmayan unvanları kullanan hekimlerin para cezası ile cezalandırılacağı düzenlenmiştir.

1219 Sayılı Kanunun Ek 14. Maddesinde Kanunun Ek-1 sayılı çizelgesinde tıpta uzmanlık dallarının Ek-3 sayılı çizelgesinde yan dal uzmanlık alanlarının düzenlendiği, uzmanlık dallarının eğitim müfredatları ve bu müfredatlara göre uzmanlık dallarının temel uygulama alanları ile görev ve yetkilerinin çerçevesi Tıpta Uzmanlık Kurulunca belirleneceği hüküm altına alınmıştır.

Dolgu ve botox işlemlerinin insanlara uygulanması bir tıbbi girişimdir. Tıpta Uzmanlık alanları kapsamındaki bir “eğitimin” söz konusu şirket tarafından verilmesinin olanaklı olmaması bir yana “uygulamalı eğitim” aynı zamanda bir sağlık hizmetidir. Böylesi eğitimler ancak sağlık alanında eğitim ve araştırma yapma ve bu kapsamda uygulamalı sağlık hizmeti verme ruhsatı almış yerlerde verilebilir. Bu durumda 18 Ocak 2014 günü yayımlanarak yürürlüğe giren 6514 sayılı Yasa’nın 46. Maddesi ile 3359 sayılı Temel Sağlık Hizmetleri Yasasının 11. Maddesinin ikinci fıkrasında düzenlenen “ruhsatsız olarak sağlık hizmeti sunan veya yetkisiz kişilerce sağlık hizmeti verdirenler bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır ” hükmünde belirtilen suç da işlenmiş olmaktadır.

Bu nedenlerle;

Hekim olmadığı halde söz konusu uygulamaları yapan ya da alanda sözde eğitim verenleri; faaliyette bulundukları İl/İlçe Sağlık Müdürlüklerine şikayet edebilirsiniz. Bu davranışlar aynı zamanda 3359 sayılı Temel Sağlık Hizmetleri Yasasının 11. Maddesinin ikinci fıkrası uyarınca ruhsatsız sağlık hizmeti verme suçunu oluşturduğundan haklarında Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunulması da mümkündür.

Hekim olan ancak Dermatoloji ve Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Uzmanları olmayan uygulayıcı ya da sözde eğiticiler hakkında da ;İl/İlçe Sağlık Müdürlüklerine ve ayrıca hekimin kayıtlı bulunduğu İl Tabip Odasına şikayette bulunulması mümkündür.

Derneğimizce de üyelerden gelen ihbarlar ve araştırmalarımız sonucu ulaşılan usulsüz uygulama ve eğitimler hakkında gerekli hukuksal girişimlerde bulunulmakta ve olumlu sonuçlar alınmaktadır.

Bilindiği üzere 2010 yılında hekimlerin muayenehanede yapabilecekleri işlemler Ayakta Teşhis Ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmeliğe eklenen Ek-13 sayılı liste ile sayma yoluyla belirlenmiştir. Bu listenin iptali istemiyle TTB, Derneğimiz ve başka tıpta uzmanlık dernekleri tarafından davalar açılmıştır. Açılan her üç davada da Danıştay 10. Dairesi tarafından Ek-13 sayılı listenin iptaline karar verilmiştir. Söz konusu karar Sağlık Bakanlığı tarafından temyiz edilmiş, TTB ve bir tıpta uzmanlık derneği tarafından açılan davalarda İdari Dava Daireleri tarafından bozma kararı verilmiştir. Bozma kararının gerekçesinde; “ Tıpta Uzmanlık Kurulu’ndan görüş alınmamış olmasının, dava konusu düzenlemeyi hukuka aykırı hale getirmeyeceğini, bilimsel görüşün alınması amacıyla komisyon oluşturulduğu, komisyondan alınan kararlar üzerine dava konusu düzenlemenin yapıldığının anlaşıldığını belirterek, idare tarafından oluşturulan komisyonun niteliği ve komisyon tarafından alınan kararlar da dikkate alınarak tıbbi işlemler listesi ve ilgili düzenlemeler yönünden yeniden karar verilmesi gerektiği “ belirtilmiştir. (İlgili karar için tıklayınız-1)

Bununla birlikte Derneğimiz tarafından açılan davada verilen iptal kararı yönünden temyiz incelemesi İdari Dava Daireleri Kurulu’nun E.2014/5785 sayılı dosyasında kayıtlı olarak sürmektedir. Bu anlamıyla halen Ek-13 sayılı çizelge hakkında verilmiş bir iptal kararı söz konusudur. (İlgili karar için tıklayınız-2)

Ayrıca İdari Dava Daireleri Kurulu’nun bozma kararı da doğrudan Ek-13 sayılı çizelgenin uygulanması sonucunu doğurmayacaktır. Zira bozma kararında uyuşmazlığın esasına ilişkin bir değerlendirilme yapılmayıp usulü eksikliklerin tespit edildiği hallerde bozma kararı işlemin hukuka uygunluğuna kanıt olamayacaktır. Nitekim Danıştay kararlarında da bozma kararının bazı araştırma, inceleme ve değerlendirmelerin noksan yapıldığı gerekçesine dayanması halinde uyuşmazlığın esasına ilişkin Danıştay’ın görüşü olarak kabul edilemeyeceği belirtilmiştir. [2]

Ancak Sağlık Bakanlığı tarafından söz konusu karar Ek-13 sayılı listenin yürürlüğe girdiği şeklinde yorumlanmakta ve İl Sağlık Müdürlükleri tarafından yapılan denetimlerde Ek-13 sayılı listede yer almadığı gerekçesiyle lazer cihazı bulunduran, dolgu-botoks yapan meslektaşlarımıza idari yaptırımlar uygulanmış/uygulanmakla tehdit edilmiştir.

İdari yaptırım uygulanan meslektaşlarımız tarafından açılan davalarda, mahkemeler tarafından Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik’in Geçici 4. maddesi gerekçe gösterilmek suretiyle anılan Yönetmelik değişikliğinden önce mevcut olan muayenehanelerin söz konusu faaliyetleri yapma hakkı tanınmayacağı şeklinde yorum yapılmak suretiyle işlem tesis edilmiş ise de anılan mevzuat hükümlerinden 15.2.2008 tarih ve 26788 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik’in değişikliğinden önce faaliyette bulunan muayenehanelere ilişkin herhangi bir sınırlamaya gidilmediği görülmüştür. Yukarıda anılan mevzuat hükümlerindengüzellik ve estetik amaçlı iş ve işlemlerin “estetik” veya bu anlama gelecek herhangi bir ibare kullanılmaksızın tıp mesleğini icra yetkisi sahasına göre tabip veya uzman tabiplerin tıbbi uygulama faaliyetinde bulunan muayenehanede barındırılabilecek tıbbi cihazların Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmeliğin Geçici 4. Maddesi gerekçe gösterilmek suretiyle muayenehaneden çıkarılması ile aynı yönetmeliğe aykırı faaliyette bulunulduğundan bahisle muayenehanenin üç gün süre ile faaliyetten menine ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı ” gerekçesiyle işlemler iptal edilmiş, bu kararlara karşı yapılan istinaf başvuruları da reddedilmiştir. (İlgili karar için tıklayınız -3)

Nitekim sonrasında Sağlık Bakanlığı’nın görüşü doğrultusunda Ankara Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü tarafından gönderilen yazıda, hekimlerin muayenehanelerinde tıbbi işlemleri gerçekleştirmek üzere lazer cihazı bulundurabileceği belirtilmiştir. (İlgili yazı için tıklayınız-4)

Yine Sağlık Bakanlığı’nın 19.10.2015 tarih ve 3674 sayılı Genelgesindedolgu ve botoksişlemlerine Deri ve Zührevi Hastalıklar ile PREC çekirdek eğitim müfredatında yer verildiği, bu işlemleri yapabilmek için bu dallarda uzmanlık eğitimi görmek gerektiği belirtilmiştir. (İlgili yazı için tıklayınız-5) Uygulamada hekimlerin bu işlemleri yapabilecekleri ancak muayenehanelerinde gerçekleştiremeyecekleri ileri sürülmektedir.

Yukarıdaki açıklamalar ve yargı kararları ışığından, bilimsel çalışmalar uyarınca hekimlerin muayenehanesinde söz konusu işlemleri yapmasının önünde engel olmadığı düşünülmektedir.

Ayrıca Sağlık Bakanlığı’na yaptığımız başvuru üzerine Bakanlık tarafından da çalışmaların sürdüğü ifade edilmiştir.

[2] Danıştay 3. Daire, E. 2008/2633, K. 2010/2177, K.T. 17.6.2010.